MARCADA

VOOR meerstemmigheid

Dag 10: Babylon en eerste avond in Bagdad

Op de fiets

Babylon is de eerste toeristische trekpleister waar ik wat andere buitenlandse toeristen tegenkom. Ik ontmoet zelfs een Duitser die met een racefiets ‘mijn’ route aflegt in de omgekeerde richting: begonnen in Turkije, fietste hij door Koerdistan en Bagdad, dan door naar Basra en daarna naar Koeweit en de Emiraten. Een avontuurlijke man die me waarschuwt om de weg naar Tikrit te vermijden omdat daar slapende IS-cellen wakker aan het worden zouden zijn. Maar Tikrit zit niet in mijn reisplan en de weg naar Kirkuk is volgens hem veilig genoeg.

Stad van heersers

Eerst iets over Babylon in Mesopotamie, een naam met een mythische klank door zijn lange historie en grote verhalen. Hier liet Hammurabi zijn beroemde codex in steen vastleggen, een van de eerste complete wetboeken die we kennen. En hier regeerden de Babylonische vorst Nebukadnezar en de Assyrische vorst Darius, beiden bestuurden een wereldrijk dat grote delen van het Midden-Oosten omvatte. Hier trok Alexander de Grote triomferend binnen om er twee jaar later te overlijden.

Ook stond hier de ziggurat die bekend is geworden als de Toren van Babel en waar menige Europese schilder zijn fantasie op heeft losgelaten. In een zaal van het kleine Babelmuseum hangen tientallen voorbeelden van die schilderijen en staat ook schaalmodel van de echte ziggurat. Ik moest denken aan dat kringspelletje waar de eerste een zinnetje fluistert in het oor van de buurman en dat zinnetje wordt dan doorgegeven – geheid komt er aan het eind een heel andere tekst uit.

In de jaren tachtig heeft Saddam Hoessein uitgebreide reconstructies laten uitvoeren van grote delen van het oude Babylon, zodat je nu een goed idee krijgt van de omvang van de stad en de gebouwen en de ruimte die de oorspronkelijke inwoners tot hun beschikking hadden. Uiteraard hebben ook hier westerse koloniale mogendheden, vooral in de 19e eeuw, de fraaiste archeologische schatten geplunderd. De beroemde blauwe Ishtarpoort staat nu in Berlijn, in een museum dat er speciaal omheen is gebouwd. De eerste Ishtarpoort staat nog wel in Babylon maar heeft niet de fraaie blauwgekleurde glazuren. Het verhaal is dat door grondwaterstijging de eerste poort en de hoofdweg onbruikbaar waren geworden, waarna Nebukadnezar de grond liet ophogen. Daarbij verdween de eerste Ishtarpoort onder het zand en werd de tweede erbovenop gebouwd. Natuurlijk moest die tweede fraaier zijn dan de originele, vandaar het glazuur. De eerste heeft wel dezelfde prachtige dierfiguren. De ceremoniële hoofdroute door de poort liep na deze ingreep niet meer horizontaal, maar ging eerst omhoog en daarna omlaag.

Saddam Hoessein heeft naast het gereconstrueerde Babylon de grond ook laten ophogen: op een forste kunstmatige heuvel ligt een van de ongeveer honderd paleizen die hij voor zichzelf heeft laten bouwen. Deze heeft een prachtig uitzicht over Babylon. Overal in de muren van het gereconstrueerde Babel kun je stenen vinden met teksten die het werk van Saddam verheerlijken en zijn naam vermelden. Ongetwijfeld interessant materiaal voor de archeologen van over de volgende tweeduizend jaar. Het paleis van Saddam is nu leeg en geplunderd, kinderen rennen er rond, spelen er en klimmen op de muurtjes, volwassenen kijken hun ogen uit bij en verbazen zich over de megalomanie van het ontwerp: werkelijk alles aan dit gebouw is enorm. En zoals dat gaat met paleizen van gevallen heersers: ze worden gestript en het hout en het marmer krijgen een tweede leven als deur, vloer of wand in het huis van gewone Irakezen.

Over de plaats van de beroemde Hangende Tuinen van Babylon (een van de zeven wereldwonderen uit de klassieke oudheid) is volgens onze gids veel gespeculeerd door archeologen en bouwkundigen, maar niemand weet precies waar ze waren. Wel is bekend waar de troonzaal van de koningen was en dat daarin een plafond van cederhouten balken heeft gezeten. Op die plek lag ook het lichaam van Alexander de Grote opgebaard. Heel bijzonder om rond te lopen op deze plek waar zich zoveel eeuwen historie heeft afgespeeld.

Bijzonder aan de bouw van Babylon is dat geen cement is gebruikt om de stenen te voegen maar bitumen. Er zijn veel zogeheten teerputten in Irak, evenals in Syrië en in Iran, een bewijs van de olierijke grond. Bitumen werden al door de Sumeriërs gebruikt, zij smeerden het aan de buitenkant van hun kano’s om ze waterdicht te maken. In Ur was bitumen gebruikt tussen de stenen van een tempel ruïne. En in Babylon is het nog steeds te zien tussen de stenen van de grote ceremoniële hoofdweg, die al 2.600 jaar op dezelfde plaats ligt.

Pils in Bagdad

Die middag komen we aan in Bagdad, en het eerste wat opvalt, zijn de vele hoge gebouwen, flats, hotels, kantoren, die duidelijk leeg staan en kogelgaten in de muren hebben. Ze zijn beschadigd geraakt tijdens de vele opstanden tegen de Amerikaanse tijdelijke autoriteit. Nadat de Amerikanen in 2003 het land binnenvielen, vestigden ze eerst hun eigen bezettingsmacht en hielpen daarna de marionettenregeringen in het zadel. De weerstand van de Irakezen tegen deze Amerikaanse inmenging is al jaren groot.
Bij een wandeling in de omgeving van het hotel valt meteen op hoe veel mannen met een flink geweer hier op hun post staan bij kantoren en op kruispunten – de hoeveelheid schietijzers is hier duidelijk groter dan in de andere Irakese steden die we tot nu toe aandeden.

Daarnaast een beeld dat ik al een tijdje heb gemist en dat me aangenaam verrast: bierreclames van Heineken en Efes op de gevels! Chauffeur Mehdi weet te vertellen dat deze cafeetjes vrijwel zeker gerund worden door jezidi’s. Zij mogen van hun religie wel alcohol drinken en het is dus ook geen bezwaar om het te verkopen. Na twee weken onthouding, zal een koud biertje wel smaken!

Dag 10: Babylon en eerste avond in Bagdad
Schuiven naar boven
MARCADA